ABŞ-ın Rays Universiteti, Texas A&M Universiteti və Texas Universitetinin alimləri xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün yeni üsul hazırlayıblar. Aminosyanin molekullarını yaxın infraqırmızı işıqla stimullaşdırmaqla tədqiqatçılar xərçəng hüceyrələrinin membranlarını pozan sinxron titrəmələrə səbəb olublar.
Aminosiyanin molekulları hazırda xərçəngin aşkarlanması üçün bioimagingdə istifadə edilən sintetik boyalar arasındadır. Suda sabit qalan bu molekullar hüceyrələrin xarici səthlərinə asanlıqla bağlana bilir.
Araşdırma qrupu, inkişaf etdirdikləri üsulun daha əvvəl xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün istifadə edilən "Ferinqa tipli mühərriklər" kimi tanınan molekulyar maşınlardan çox daha təsirli olduğunu ifadə etdi.
Rays Universitetinin kimyaçısı Ceyms Tur, bu yeni nəsil molekulyar maşınları "molekulyar çəkiclər" adlandıraraq, "Bu maşınlar Feringa tipli mühərriklərdən milyon dəfə daha sürətli hərəkət edir və görünən işıq əvəzinə yaxın infraqırmızı işıqla aktivləşdirilə bilər" dedi.
Siçanların yarısında xərçəng tamamilə yox oldu
Yaxın infraqırmızı işığın istifadəsi işığın bədənə daha dərindən nüfuz etməsinə imkan verir və sümüklərdə və ya orqanlarda cərrahi müdaxiləyə ehtiyac olmadan xərçəngin müalicəsi üçün potensial təklif edir.
Laboratoriyada yetişdirilən xərçəng hüceyrələri üzərində aparılan testlər bu üsulla hüceyrələrin 99 faizinin məhv edildiyini göstərib. Bundan əlavə, melanoma şişləri olan siçanlar üzərində aparılan təcrübələrdə siçanların yarısında xərçəng tamamilə yox olub.
Aminosyanin molekullarının struktur və kimyəvi xassələri onlara yaxın infraqırmızı işıq kimi xüsusi bir stimula sinxron reaksiya verməyə imkan verir.
Molekullar hərəkət etdikdə, onların içindəki elektronlar plazmon kimi tanınan titrəmə strukturları əmələ gətirir və bu titrəmələr bütün molekulu hərəkətə gətirir. Bu proses xərçəng hüceyrələrinin membranlarını parçalayan mexaniki təsir yaradır.
Tədqiqat hələ ilkin mərhələdə olsa da, nəticələr ümidvericidir. Elm adamları bu biomexaniki üsulun xərçəng hüceyrələrinin müdafiə mexanizmini inkişaf etdirməsini çətinləşdirəcəyini bildirirlər. Tədqiqatçılar bu metodun müxtəlif molekullara necə tətbiq oluna biləcəyini araşdırmaqda davam edirlər.
Bu araşdırma Nature Chemistry jurnalında dərc olunub.
