Pavel Durovun böyük qardaşı VKontakte sosial şəbəkəsinin istifadəyə verilməsində və Telegram messencerinin yaradılmasında əsas rol oynayıb. O, öz kriptovalyutası və messencer blokçeyn platformasının konsepsiyasının müəllifi olub.
Beynəlxalq biznes layihələrində iştirak etməsinə baxmayaraq, bütün həyatı boyu məşğul olduğu elmdən ayrılmadı. O, Rusiyada yaşayarkən Donbass və Krımın işğalını, korrupsiyanı tənqid edib.
BBC Fransanın axtarışda olanlar siyahısında olan Elmlər Akademiyasının Riyaziyyat İnstitutunun baş elmi işçisi Nikolay Durovla bağlı məlum olanları araşdırırdı.
VK-nın texniki direktoru olan Nikolay Durov tələbəlik illərindən komandaya tanışları cəlb etdi.
Nikolay Paveldən dörd yaş böyükdür. Onlar Sankt-Peterburqlu klassik filoloq Valeri Durovun ailəsində anadan olublar, lakin böyük qardaş erkən uşaqlıqdan riyaziyyatda görkəmli qabiliyyətlər göstərib. Məktəbli ikən beynəlxalq riyaziyyat olimpiadalarının qalibi olmuş, 2000-ci illərdə Sankt-Peterburq Universitetinin komandasında idman proqramlaşdırması üzrə dünya çempionu olmuşdur.
Rusiyada “xarici agent” elan edilən Aleksey Navalnının müttəfiqi Leonid Volkov Durovun komandasının qalib gəldiyi olimpiadalardan birində iştirak edib.
“Əl çəkin Kolya Durovdan, nə edirsiz? O, əsl dahidir, cinayətkar deyil”, – o, Nikolayın Fransada axtarışa verilməsi xəbərindən sonra yazıb.
Nikolay Durov 24 yaşında riyaziyyat üzrə dissertasiya müdafiə edərək Almaniyanın Bonn şəhərində Maks Plank adına Riyaziyyat İnstitutuna getdi.
"Nikolay pul, karyera və digər boş istəklərdən uzaq, ehtiraslarına tamamilə qərq olmuş bir insan idi. O, camaat qarşısında çıxış etmək imkanı tapdıqda, ayaqları üzərində yırğalanaraq, tavana baxaraq, araşdırmasının mənasını qısaca qeyd edərək və tez bir zamanda lövhəyə doğru gedirdi, gözləri qarşısında düsturlar olanda özünü daha inamlı hiss edir”, jurnalist Nikolay Kononov “Durov kodeksi” kitabında yazib.
İstedad Maqniti
Nikolayın Bonnda olduğu vaxt Pavel ona zəng etdi və yeni bir layihə üzərində işlədiyini söylədi, Kononov yazır. Böyük qardaşından fərqli olaraq, Pavel "fiziklər və liriklər" arasında seçim etmək istəmirdi: o, filologiya fakültəsində oxuyub, lakin proqramlaşdırma və dizaynla ciddi məşğul olub. Universitetdəki təhsili ilə paralel olaraq o, filologiya tələbələri arasında ünsiyyət üçün durov.com saytını və Sankt-Peterburq Universitetinin tələbələri üçün forum olan spbgu.ru saytını açıb.
Pavel VKontakte-də işləməyə başlayanda Nikolay əvvəlcə Almaniyadan məsləhət alaraq ona kömək etdi, sonra Sankt-Peterburqa qayıdaraq saytın hazırlanmasında iştirak etməyə başladı və sonralar VK kimi məlum olan sosial şəbəkənin texniki direktoru vəzifəsini tutdu. O, Sankt-Peterburqun aparıcı proqramçıları olan tanışlarını da bu işə cəlb etdi.
"Nikolay Durov bu layihəyə istedadlı tərtibatçıları cəlb edən bir maqnit idi" dedi Kononov BBC ilə söhbətində. "Rusiya proqramlaşdırma komandasının məşqçisi Andrey Lopatin əsas insanlardan biri idi."
Qardaşlar 2014-cü ildə VK-dan ayrıldılar və elə həmin il Alişer Usmanovun Mail.ru holdinqi korporasiyaya tam nəzarəti ələ keçirdi. Lakin Nikolay Durov daha bir neçə il sosial şəbəkədə səhifəsini saxlamağa davam etdi və o, Ukrayna inqilabçı anarxisti Nestor Maxno-nun şəklini istifadəçi şəklinə yerləşdirdi. O, ən çox elmi-populyar məqalələr paylaşmaqla yanaşı, həm də mütəmadi olaraq siyasi hadisələri şərh edirdi.
O, “Krımın və Donbasın rus qoşunları tərəfindən işğalı” və “dövlət qurumlarının total korrupsiyası”, həmçinin seçki saxtakarlığı haqqında yazıb. Sosial şəbəkəyə baxanda o, Aleksey Navalnıdan tutmuş Oleq Kaşin və Arkadi Babçenkoya kimi hazırda Rusiyada xarici agent və ya ekstremist sayılan müxalif siyasətçiləri və bloggerləri oxuyub.
Milyardlarla investisiya və ədədlər nəzəriyyəsi
Onlar VK-dan ayrılanda Durov qardaşları artıq öz messencerlərini işə salmaq üzərində işləyirdilər. Əvvəllər – “Vkontakte” də olduğu kimi, inkişafa Nikolay Durov və onun Sankt-Peterburq proqramlaşdırma dahilərindən ibarət komandası cavabdeh idi. Pavel şirkətin siması, onun lideri idi və həmçinin istifadəçi interfeysi dizaynının hazırlanmasında iştirak etmişdir.
“Nikolay Durov Telegram-ın texniki direktoru oldu, yəni məlumat ötürmə protokolu üzərində işləyən, bu Telegram-ın rəvan işləməsini və mesajların sürətlə yayılmasını təmin etmək üçün bütün texniki həlləri hazırlayan əsas şəxs oldu”, - jurnalist Nikolay Kononov qeyd edirdi.
Qardaşların növbəti layihəsi öz mərkəzləşdirilməmiş şəbəkə Telegram Open Network (TON) və onun əsasında Gram kriptovalyutasının inkişafı idi. Telegram-ın ilkin token təklif sənədlərində deyildiyi kimi, bu layihə Nikolay Durovun blokçeyn sistemlərinə marağından irəli gəldi.
Onlar “Vedomosti”nin yazdığı kimi, Roman Abramoviç də daxil olmaqla investorlardan 1,7 milyard dollar cəlb edə biliblər. Lakin ABŞ Qiymətli Kağızlar və Birja Komissiyası kriptovalyutanın buraxılmasına mane olub. Telegram cərimə ödəməli, pulu investorlara qaytarmalı və TO-dan uzaqlaşmalı idi
Buna baxmayaraq, messencer kripto pul kisəsi, brauzer və öz proqram mağazası da daxil olmaqla elementlərini tədricən inteqrasiya etməyə davam etdi. Bu funksiyaların bəziləri ABŞ-da kriptovalyutaların sərt tənzimlənməsi səbəbindən istifadəçilər üçün əlçatan deyil.
Lakin blokçeyn dünyası ədədlər nəzəriyyəsini və mütləq həndəsəni Nikolay Durovun həyatından kənarlaşdıra bilmədi. O, Rusiya Elmlər Akademiyasının Riyaziyyat İnstitutunda baş elmi işçi kimi fəaliyyətini davam etdirir və say sistemləri, riyaziyyatda induktiv və koinduktiv konstruksiyalar, müntəzəm fəzalar və müntəzəm xəritəçəkmələr mövzularında elmi məqalələr dərc etdirir.
Politico iddia edir ki, Fransa hələ mart ayında təkcə Pavelin deyil, Nikolay Durovun da həbsinə order verib. Pavel Durov Parisdə dörd gün həbsdə olub, bundan sonra ona 6 maddə üzrə ittiham irəli sürülüb. İttihamlar qismən onunla əlaqədardır ki, Telegram-ın potensial cinayət tərkibinə nəzarət etməməsi və şirkət rəhbərliyinin istifadəçilərin şəxsi məlumatlarını hüquq-mühafizə orqanlarının tələbi ilə dövlətlər istifadəçinin terror təşkilatı ilə əlaqəsi olduğunu sübut edənə qədər açıqlamamasıdır.
“Kommersant” qəzeti yazır ki, Nikolay Durov hələ də Sankt-Peterburqda yaşayır və elmlə məşğuldur. Ehtimallara görə, Durov Sr-ın rus dilindən başqa vətəndaşlığı da var.
