Gələcəyə nəhəng bir sıçrayış və ya milyardlarla dollar itki? Ekspertlər və iqtisadi dünya süni intellektə edilən investisiyaları şübhə altına alır.
Süni intellekt çip istehsalçısı Nvidia-nın birja dəyəri ötən çərşənbə axşamı 279 milyard dollar azalıb. Heç vaxt ABŞ şirkəti bir gündə bu qədər dəyər itirməmişdi.
Nvidia süni intellekt (AI) sahəsindəki böyük maraq və həyəcandan ən çox faydalanan şirkətlərdən biridir. Şirkət tərəfindən istehsal edilən çiplər məlumat mərkəzlərində süni intellekt proqram təminatının hazırlanması üçün aparıcı aparata çevrilib. Buna görə də, 2023-cü ilin əvvəlindən başlayaraq Nvidia-nın birja dəyəri eksponent olaraq artdı və iyunun əvvəlində üç trilyon dollar həddini keçdi.
Fond provayderi BlackRock mütəxəssisləri səhmlərin düşməsindən sonra çərşənbə axşamı müştərilərinə göndərdikləri məktubda bəzi yeni araşdırmaların süni intellekt gəlirlərinin bu texnologiyaya qoyulan investisiyalara dəyər olub olmadığını sual altına aldıqlarına diqqət çəkdilər.
Goldman Sachs investisiya bankının məlumatına görə, 2025-ci ilə qədər süni intellekt sahəsinə təxminən bir milyard ABŞ dolları həcmində investisiya qoyuluşu gözlənilir ki, bunun da yarısı ABŞ-da olacaq. Ekspertlərin hesablamalarına görə, yaxın illərdə bu sahəyə bir trilyon dollardan çox investisiya qoyulacaq. İnvestisiyaların öz bəhrəsini verib-verməyəcəyi bəlli deyil.
Uğur yoxsa sabun köpüyü?
Son zamanlar süni intellekt sahəsində əsas inkişafın əslində sabun köpüyü ola biləcəyi ilə bağlı şayiələr getdikcə artır. Və bildiyiniz kimi, bu köpüyün partlama kimi xoşagəlməz xüsusiyyətlərə malikdir.
Bununla belə, süni intellekt yarışından geri çəkilmək hazırda böyük texnologiya şirkətləri üçün bir seçim kimi görünmür.
Google-un ana şirkəti Alphabet-in baş direktoru Sundar Pichai şirkətlərin hazırkı rəqəmlərini açıqlayarkən, "Süni intellekt infrastrukturuna çox az sərmayə qoymaq riski, çox sərmayə qoymaq riskindən əhəmiyyətli dərəcədə böyükdür" dedi.
Facebook qrupu Meta da süni intellektə pul xərcləməyə davam edir. Almaniyanın dpa xəbər agentliyinin məlumatına görə, Meta bu il süni intellektə 40 milyard dollara qədər vəsait xərcləməyi planlaşdırır və 2025-ci ildə daha çox investor cəlb etmək üçün hazırlıq görür.
AI ChatGPT-dən daha çox
Almaniyanın Şimali Reyn-Vestfaliya əyalətində elm və biznes arasında daha yaxşı əlaqə qurmağı hədəfləyən bir təşəbbüs olan KI NRW-dən Christian Temath, süni intellektin təxminən 70 illik bir tarixi olduğunu ifadə edərək, "Bu, ChatGPT-nin ortaya çıxmasından çox əvvəl, şirkətlərdə son illər ərzində praktik tətbiqlər tapmış bir texnologiyadır" deyir.
Əslində, süni intellekt dedikdə nəzərdə tutulan təkcə generativ süni intellekt (Generative AI) deyil. Yazılı mətn, audio, şəkil və ya video şəklində yeni məzmun yarada bilən bütün süni intellekt modellərinə aiddir.
İqtisadiyyat dünyasında süni intellekt nə dərəcədə iştirak edir?
Münhendə yerləşən Alman iqtisadi institutu Ifo İnstitutundan Klaus Wohlrabe də DW-yə bildirib ki, Almaniyadakı şirkətlərin 27 faizi hazırda süni intellektdən istifadə edir. Ötən il bu rəqəmin 13 faizdən bir qədər yuxarı olduğunu xatırladan ekspert, şirkətlərin 17 faizinin qarşıdakı aylarda süni intellektdən istifadə etməyi planlaşdırdığını bildirib.
Məsələn, Kölndə yerləşən Foodforecast şirkətində süni intellekt satış məlumatlarını, hava və digər məlumatları təhlil etmək və gələcəkdə nə qədər çörək məhsullarının satılacağını proqnozlaşdırmaq üçün istifadə olunur. Şirkətdən verilən açıqlamada, təxminən 30 faiz daha az çörək məhsullarının atıldığı və satışların 11 faiz artdığı bildirildi.
Bonnda yerləşən “Recogizer” şirkəti, həmçinin enerji istehlakını optimallaşdırmaq üçün binaların əməliyyat və istehlak məlumatlarını və hava məlumatlarını qiymətləndirmək üçün süni intellektdən istifadə edir.
Bielefeld mərkəzli c-trace şirkəti tullantı hissələrini müəyyən etmək üçün süni intellekt həlli təklif edir. Bu şəkildə təkrar emalın daha təsirli olması hədəflənir.
Şirkətlərdə süni intellektin məhsuldar istifadəsi
Bəs indiki investisiya yarışını idarə edən süni intellektin məhsuldar istifadəsi haqqında nə demək olar?
Sorğular göstərir ki, məhsuldar süni intellekt artıq şirkətlərə daxil olur. Bununla belə, onun təmin etdiyi faydanın işçilərin mətni süni intellektə tərcümə etməsindən və ya ChatGPT ilə hesabatı ümumiləşdirməsindən ibarət olub-olmadığı bilinmir. Başqa sözlə, generativ süni intellektin həqiqətən şirkət proseslərinə inteqrasiya edilib-edilməməsi ilə bağlı heç bir məlumat yoxdur.
Ekspert Wohlrabe deyir: "Bizim sorğularımız biznes proseslərinin generativ süni intellekt tərəfindən nə dərəcədə əsaslı şəkildə dəyişdirildiyini göstərmir".
Bununla belə, Temath qeyd edir ki, generativ AI-nin inteqrasiya olunduğu bəzi proqramlar artıq mövcuddur. Məsələn, bu sistemin proqramlaşdırma ilə məşğul olan şirkətlərdə və ya müştəri xidmətlərində istifadə olunduğunu vurğulayır. Onlardan biri Düsseldorfda yerləşən Cognigy şirkətidir. Bu şirkət məhsuldar süni intellektdən istifadə edir
O, nitqi mətnə çevirmək və müvafiq olaraq cavablar yaratmaq qabiliyyətindən istifadə edir və bunu hava yolu sistemləri ilə birləşdirir. Bu, xüsusilə tələbatın yüksək olduğu dövrlərdə müştəri sorğularının sürətlə işlənməsini təmin edir.
“Standard & Poor's” reytinq agentliyinin ekspertlərinin fikrincə, süni intellektin yetişməsi və pula çevrilməsi gözləniləndən daha uzun çəkəcək. Lakin artıq korporativ süni intellekt xərclərindən faydalanan böyük şirkətlər var. Ən böyük benefisiar Microsoft şirkətidir. Microsoft 365 Copilot müştərilərinin sayı əvvəlki rüblə müqayisədə 60 faizdən çox, gündəlik aktiv istifadəçilərin sayı isə iki dəfə artıb.
Temath hesab edir ki, şirkətlərdə daha çox səmərəliliyi təmin edəcək və geniş miqyasda məhsuldarlığa nail olacaq konkret proqramlar hələ mövcud deyil:
"Mən inanmıram ki, hazırda Birləşmiş Ştatlarda iri modellərdə böyük emal gücünə sərmayə qoyulan hər milyard birdən-birə bərpa oluna bilər."
ABŞ-da yerləşən bazar araşdırması firması olan Gartner-in analitiki Rita Sallamın sözlərinə görə, keçən ilki həyəcandan sonra rəhbərlər məhsuldar süni intellektə investisiyaların öz bəhrəsini verəcəyini gözləyirlər. Bununla belə, şirkətlər hələ də əlavə dəyəri sübut etmək və reallaşdırmaq üçün mübarizə aparırlar. Ekspert 2025-ci ilin sonuna qədər məhsuldar süni intellekt layihələrinin 30 faizinin texniki-iqtisadi əsaslandırmalardan sonra ləğv ediləcəyini proqnozlaşdırır.
Coppilot+PC səhnədə Microsoft-un icraçı direktoru Satya NadellaKoppilot+PC səhnədə Microsoft-un icraçı direktoru Satya Nadella
Microsoft ChatGPT texnologiyasını ChatGPT sahibi OpenAI ilə bahalı müqavilənin bir hissəsi kimi öz məhsullarına inteqrasiya edir.
Süni intellekt burada qalacaq
Goldman Sachs-ın analitiki Sunq Çonun fikrincə, yaxın gələcəkdə süni intellektə investisiyalarda fasilə yarana bilər. Böyük sərmayələri əsaslandıracaq “qatil proqramların” hələ icad edilmədiyini ifadə edən Goldman Sachs-dan Brook Dane, “Gələcək bir il və ya bir il yarımda müştəri xidməti üçün kodlaşdırma və chatbotlardan kənara çıxan tətbiqlər görməliyik" deyir və əlavə edir:
"Əgər bu, sadəcə kodlaşdırma və müştəri xidmətidirsə, biz çox pul xərcləmiş olarıq."
Bununla belə, Dane və Cho süni intellektin orta və uzunmüddətli perspektivdə indiyə qədərki ən böyük tendensiyalardan biri olacağını da vurğulayırlar.
Massaçusets Texnologiya İnstitutunun (MIT) professoru, professor Daron Acemoğlu da yaxın onillikdə süni intellektdən təsirlənən tapşırıqların yalnız dörddə birinin səmərəli şəkildə avtomatlaşdırılacağını təxmin edir. Acemoğlunun sözlərinə görə, bu, süni intellektin bütün tapşırıqların beş faizindən azına təsir edəcəyi deməkdir.
Acemoğlu, süni intellekt modellərində irəliləyişlərin bir çox insanın inandığı qədər tez və ya təsir edici şəkildə baş verməsinin çətin olduğunu ifadə edərək, süni intellektin növbəti 10 ildə ABŞ-da məhsuldarlığı cəmi 0,5 faiz, ümumi ÜDM artımını isə cəmi 0,9 faiz artıracağını təxmin edir.
Digər tərəfdən, süni intellektin inkişafı ilə bağlı gözləntilərdən asılı olmayaraq, DW-nin müsahibə verdiyi bütün ekspertlər bir məsələdə həmfikirdirlər: Süni intellekt artıq daimidir.
