Azərbaycan əməliyyatlarını ölkəyə köçürən startaplara böyük vergi güzəştləri təklif edir.
“Globes” eksklüziv olaraq Azərbaycana köçməyi seçən İsrail startaplarına təklif edilən stimullar arasında korporativ vergi, alış vergisi, daşınmaz əmlak vergisi və dividendlərdən on il müddətinə tam azadolmalar olduğunu açıqlayıb.
Əksəriyyəti şiə müsəlman olan bir ölkənin anti-İsrail əhval-ruhiyyəsi dalğasına baxmayaraq, hazırkı müharibə zamanı belə bir addım atmaq qərarı müstəsna və təəccüblüdür. Bu addım hazırda Bakıda tikilməkdə olan texnoloji parkın istifadəyə verilməsindən sonra edilir, baxmayaraq ki, Azəri hökumətinin təklif etdiyi güzəştlər ölkənin istənilən yerində yaradan İsrail texnologiya şirkətləri üçün əlçatandır. Mənbələrin “Globes”ə verdiyi məlumata görə, İsrailin bir neçə texnologiya şirkəti artıq Azərbaycana köçürülmə ilə bağlı danışıqlar aparır.
Yuxarıda sadalanan təşviqlərdən yuxarı və kənarda, şirkət işçiləri 4,700 ABŞ dollarına qədər aylıq maaşlar üçün 0% fərdi gəlir vergisi ödəyəcəklər. Bu təşviqlərə uyğun gəlmək üçün şirkətlər ən azı bir il fəaliyyət göstərməli və ya on və ya daha çox tam ştatlı işçiyə malik olmalı və ya illik gəliri ən azı 200.000 manat (430.000 AZN) olmalıdır.
Proqram çərçivəsində ölkəyə immiqrasiyaya dəstək verilir ki, bura iş icazələrindən azad olunma, yaşayış icazələrinin verilməsində yardım və ofis və yaşayış yeri tapmaq kimi maddi-texniki məsələlərin təşkili daxildir.
Azərbaycan Avro-Asiya regionunun texnoloji qovşağına, türk ölkələrinə açılan qapıya çevrilməyə çalışır. Bakının Ankara ilə münasibətləri “bir millət, iki ölkə” ideyasına əsaslanır. Buna görə də, İsraillə Türkiyə arasında münasibətlərin görünməmiş aşağı səviyyədə olduğu bir vaxtda Türkiyədə geniş əməliyyatlar axtaran şirkətlər Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı əlaqələrin dərinliyindən faydalana biləcəklər.
Neftdən qurtulmağın vaxtıdır
Proqrama Azərbaycanın İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyi (IDDA) rəhbərlik edir və əsas məqsədi iqtisadiyyatın şaxələndirilməsidir. 2022-ci ildə Azərbaycanın ÜDM-nin 47,8%-i, büdcə mənbələrinin 52,7%-i, ixracının 92,5%-i neft-qaz sektorunun payına düşüb.
Azərbaycan son illərdə öz iqtisadiyyatlarını şaxələndirmək və fosil yanacaqlardan “qurtulmaq” üçün daha çox çalışan Körfəz ölkələrindən ilham alır. Məsələn, BƏƏ keçən il proqrama start verib ki, özəl şirkətlər 2024-cü ildə 6%, 2026-cı ilə qədər isə 10% yerli işçiləri işə götürməlidirlər. Digər tərəfdən, Azərbaycan köçən şirkətləri yerli işçiləri müəyyən faizlə işə götürməyə məcbur etmir.
Bununla belə, IDDA artıq müvafiq kadrların hazırlanması üzərində işləyir və İT kursları üçün 3000-dən çox tələbə üçün təqaüdləri maliyyələşdirir. Məqsəd mümkün qədər çox gənc yetişdirməkdir ki, onlar xarici şirkətlərə qoşulsunlar. Gələn il yerli sakinlər üçün təqaüdlərin sayının 5000-ə çatacağı gözlənilir.
Azərbaycanda startapların köçürülməsinə cavabdeh olan IDDA regional vitse-prezidenti Paşa Əliyev ivrit dilini mükəmməl bilir. O, “Qlobus”a deyir ki, İsrail şirkətlərini cəlb etmək təşəbbüsü Azərbaycanda güclü texnoloji ekosistem qurmaq üçün daha geniş səylərin bir hissəsidir. O deyir: "Gənc və çoxdilli əhalimiz müxtəlif mədəniyyətlərlə birləşərək dinamik və innovativ işçi qüvvəsi yaradır. Bundan əlavə, inkişaf etmiş infrastrukturumuz ölkəyə köçən şirkətlərə öz yeni evlərində tez yerləşməyə və inteqrasiya etməyə imkan verir. Azərbaycan Asiya bazarında inkişaf və innovasiya axtaran texnologiya şirkətləri üçün ideal məkandır”.
İsraillə əlaqələrin inkişafı
İsrail-Azərbaycan münasibətləri 1992-ci ildən Azərbaycan neftinin İsrailə və qabaqcıl texnologiyalı İsrail silah sistemlərinin Azərbaycana satışı əsasında inkişaf edib. 2024-cü ilin birinci yarısında Bakı Gömrük Bürosunun məlumatına görə, Azərbaycandan İsrailə neft idxalında 55% artım baş verib ki, bu da 989 milyon dollar təşkil edib. Globesin açıqladığı kimi, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın İsrailə tətbiq etdiyi ticarət embarqosuna baxmayaraq, Azərbaycan nefti BTC (Bakı-Tbilisi-Ceyhan) boru kəməri ilə axmağa davam edir - oradan Türkiyənin liman şəhəri Ceyhanda Hayfa üçün tankerlərə yüklənir. Neft tədarükünün zədələnməməsinin əsas səbəbi Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə Ərdoğanın yaxın münasibətidir.
Digər istiqamətdə Azərbaycan İsrailin müdafiə sənayesinin əsas müştərisidir. O, digər şeylərlə yanaşı, Rafaeldən tank əleyhinə “Spike” raketləri, Elbitdən “Hermes” İHA-ları və İsrail Aerokosmik Sənayesi (IAI) Harop döyüş sursatlarını alıb. Keçən ilin oktyabrında Azarkosmos agentliyi ilə IAI ilə 2023-cü ilin aprelində əlaqəsi kəsilmiş Airbus tərəfindən istehsal olunan Azarsky peykini əvəz edəcək iki OptSat500 peyki üçün müqavilə imzalanıb.
Beləliklə, Azərbaycanda texnologiya sektorunun inkişafı həm iqtisadiyyatını, həm də İsraillə ticarət əlaqələrini şaxələndirəcək. “Biz diqqətimizi Azərbaycana gələcək, yerli insanları işə cəlb edəcək və kritik kütlə yaradacaq şirkətlərə yönəlmişik”, - Əliyev izah edir. "Biz İsraildəki İxrac İnstitutu kimi qurumlarla müntəzəm əlaqə saxlayırıq və digər ölkələrdə də oxşar qurumlarla müntəzəm əlaqə saxlayırıq."
