Plastik çirklənmə ilə bağlı problemlər getdikcə ciddiləşir. Mikroplastik adlanan kiçik plastik hissəciklər əvvəllər ağciyərlərimizdə, qədim qayalarda və butulkalara qoyulmuş suda aşkar edilmişdi. Yeni bir araşdırma bu plastiklərin artıq beynimizə çatdığını ortaya qoydu.
Beynəlxalq alimlər qrupu ölən 15 nəfərin burnundan qoxu məlumatı alan beyin toxuması olan iybilmə lampasını tədqiq edib və 8 nəfərdə mikroplastik aşkar ediblər.
Əvvəllər mikroplastikin beyin qan laxtalarında tapıldığı bilinsə də, bu araşdırma beyin toxumasının özündə bu materialı aşkar edən ilk tədqiqat kimi önə çıxır.
Bənzər bir araşdırma hazırda həmyaşıdların nəzərdən keçirilməsi prosesindədir.
"Mikroplastiklərin müxtəlif insan toxumalarında aşkarlanmasına baxmayaraq, onların beyin toxumasında olması sənədləşdirilməyib. Bu, mikroplastiklərin beyin toxumalarına necə çatması və onların potensial neyrotoksik təsirləri ilə bağlı mühüm suallar yaradır", - tədqiqatçılar bildirib.
Mikroplastiklərin ən çox yayılmış formaları hissəciklər və liflər, ən çox yayılmış polimer növü isə qablaşdırma, avtomobil hissələri və tibbi cihazlarda istifadə olunan polipropilen idi. Aşkar edilmiş hissəciklərin ölçüləri 5,5 mikrometrdən 26,4 mikrometrə qədər olub ki, bu da insan saçının eninin dörddə birindən azdır.
Əvvəlki araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, hava çirkliliyi hissəcikləri beyinə burun vasitəsilə daxil olur.
Bu son araşdırma göstərir ki, mikroplastiklər beynə eyni şəkildə, iybilmə lampasının altındakı kribriform lövhə vasitəsilə daxil ola bilir.
Tədqiqatçılar, "Burunda və indi də qoxu qabığında mikroplastiklərin aşkar edilməsi bu bölgənin beyin üçün mühüm bir giriş nöqtəsi ola biləcəyini gücləndirir" dedi.
Araşdırmalar hələ də mikroplastiklərin beyin toxumasına zərər verib-vermədiyini qəti şəkildə ortaya çıxara bilməsə də, sintetik materialın beyində toplanmasının yaxşı xəbər olmadığını söyləmək mümkündür.
Neyron zədələnməsi və sinir sistemi pozğunluqları riskinin arta biləcəyi düşünülür.
Bu araşdırmanın nəticələri JAMA Network Open jurnalında dərc olunub.
Uluslararası bilim insanı ekibi, 15 vefat etmiş insanın burundan koku bilgisi alan beyin dokusu, yani koku soğanı üzerinde inceleme yaptı ve 8 kişide mikroplastik varlığı tespit etti.
Daha önce beyin kan pıhtılarında mikroplastik bulunduğu bilinse de, bu çalışma, ilk kez beyin dokusunun kendisinde bu materyali tespit eden araştırma olarak öne çıkıyor.
Benzer bir araştırma da şu anda hakem değerlendirmesi sürecinde.
Araştırmacılar, "Mikroplastikler çeşitli insan dokularında tespit edilmesine rağmen, beyin dokusundaki varlıkları belgelenmemişti. Bu, mikroplastiklerin beyin dokularına nasıl ulaştığı ve potansiyel nörotoksik etkileri hakkında önemli sorular ortaya çıkarıyor" dedi.
En sık rastlanan mikroplastik şekilleri, parçacıklar ve lifler olurken, en yaygın polimer türü ise ambalaj, otomobil parçaları ve tıbbi cihazlarda kullanılan polipropilen oldu. Tespit edilen parçacıkların boyutları 5.5 mikrometreden 26.4 mikrometreye kadar değişirken, bu, bir insan saçının genişliğinin dörtte birinden daha küçük.
Daha önceki araştırmalar, hava kirliliği parçacıklarının burun yoluyla beyne ulaştığını ortaya koymuştu.
Bu son çalışma ise, mikroplastiklerin de aynı yolla, koku soğanının hemen altındaki cribriform plak üzerinden beyne girebileceğini gösteriyor.
Araştırmacılar, "Mikroplastiklerin burunda ve şimdi de koku soğanında tespit edilmesi, bu bölgenin beyin için önemli bir giriş noktası olabileceğini güçlendiriyor" ifadelerini kullandı.
Araştırmalar, mikroplastiklerin beyin dokusuna zarar verip vermediğini henüz kesin olarak ortaya koyamasa da, beyin içinde sentetik materyal birikiminin iyi bir haber olmadığını söylemek mümkün.
Nöron hasarı ve sinir sistemi bozuklukları riskinin artabileceği düşünülüyor.
Bu çalışmanın sonuçları JAMA Network Open dergisinde yayınlandı.
