Uzunluğu 2,5 metrdən çox olan böcəyin gözlənilməz xüsusiyyətləri olub
İndiyə qədər yaşamış ən böyük buğumayaqlısının sirri açılıb. Nəhayət növün hansı sinifə aid olduğunu təyin edən elm adamları gözlənilməz bir tapıntı ilə də qarşılaşdılar.
Təxminən 358 milyon il əvvəl başlayan və 298 milyon il əvvəl sona çatan Karbon Dövründə yaşayan Arthropleura, Yer kürəsində yaşadığı bilinən ən böyük buğumayaqlıdır.
Uzunluğu 2,6 metrə və çəkisi 45 kiloqrama çatan həşəratın qalıqları ilk dəfə 1854-cü ildə tapılıb. Bununla belə, bu günə qədər düzgün şəkildə qorunan başı olan heç bir nümunə tapılmadı, bu növlər haqqında bir çox kritik sualları cavabsız qoydu.
Hal-hazırda yaşayan qırxayaq və qırxayaqlara bənzəyən Arthropleuranın buğumayaqlıların hansı sinfinə aid olduğunu müəyyən etmək mümkün olmayıb.
Fransanın Montceau-les-Mines bölgəsində tapılan iki gənc Arthropleura qalığı sayəsində bu sirr nəhayət həll olundu.
Oktyabrın 9-u, Çərşənbə günü, elmi araşdırma jurnalında dərc olunan tədqiqatı aparan qrup, baş da daxil olmaqla qorunub saxlanılan nümunələri araşdıraraq Arthropleuranı qırxayaq sinfinə yerləşdirdi.
Təxminən 305 milyon il əvvələ aid fosillərin uzunluğu təxminən 4 santimetr idi. Alimlər qeyd ediblər ki, Arthropleura başının dairəyə bənzəyir və nazik antenaları, saplı gözləri və çənəsi var.
Onun da biri qısa və yuvarlaq, digəri isə uzun ayaq kimi quruluşlu iki qidalanma üzvü var idi.
Hər bir heyvanın 24 seqmenti və 88 ayağı olduğu müəyyən edilmişdir. Tədqiqatçılar belə nəticəyə gəliblər ki, Arthropleura ağız quruluşuna və yavaş hərəkət edən bədən quruluşuna görə qırxayaq kimi yırtıcı deyil, çürüyən bitkilərlə qidalanan müasir qırxayaqlara daha yaxın bir heyvandır.
Məqalənin aparıcı müəllifi, Fransanın Lyon 1-dəki Klod Bernard Universitetindən paleontoloq Mickaël Lhéritier, Arthropleuranın vaxtının çox hissəsini yeməklə keçirən böyük bir heyvan olduğunu bildirir.
"Düşünürəm ki, bu, olduqca əzəmətli bir heyvandır. Məncə, onun nəhəngliyi ona balina və ya fil kimi qəribə bir hava verir", - Lhéritier deyir.
Mən onu Karbon dövrünün “inəyi” kimi təsəvvür edirəm. Günün çox hissəsini yeyir, amma təbii ki, bu, ekzoskeleti və daha çox ayaqları olan bir inəkdir.
Nəhəng böcək qırxayaq kimi təsnif edilsə də, çənəsi kimi bəzi xüsusiyyətləri qırxayaqlara bənzəyir.
ABŞ-ın Qərbi Virciniya Universitetindən paleontoloq James Lamsdell, iştirak etmədiyi yeni araşdırmanın Artroplevranın sirrini həll etdiyini, lakin bu kompleks xüsusiyyətlərin çaşdırıcı olduğunu söylədi:
Birlikdə götürdükdə, bu detallar bəlkə də Arthropleuranı əvvəlkindən daha böyük tapmacaya çevirir.
Bundan əlavə, daha təəccüblü bir tapıntı, fosil nümunələrinin saplı gözlərə sahib olması idi.
Daha əvvəl heç bir buğumayaqlıda görülməyən bu göz quruluşu ümumiyyətlə su heyvanları ilə əlaqələndirilir. Artroplevranın əsasən quruda yaşadığı düşünülür.
Ancaq nümunələrin bala aid olması bu vəziyyəti izah edə bilər. Lamsdell Arthropleuranın yeniyetmə kimi suda daha çox vaxt keçirdiyini və sonradan bu gözlərini itirdiyini düşünür.
Tamamilə qorunub saxlanılmış yetkin nümunələrin tapılması bu sual işarəsinin həllinə kömək edə bilər.
